Próchnica – humus to bezpostaciowe, organiczne szczątki w różnym stadium mikrobiologicznego i fizykochemicznego procesu rozkładu, głównie roślinne, nagromadzone w glebie albo na jej powierzchni. Stanowi 70–80% materii organicznej gleby. Próchnica dzieli się na prehumus, będący jeszcze nie całkiem zhumifikowanymi szczątkami organicznymi, oraz humus, czyli bezpostaciowe produkty zaawansowanej humifikacji resztek roślinnych i zwierzęcych. Zależnie od rozpatrywanych właściwości, stosowane są różne określenia próchnicy:
próchnica iluwialna
próchnica kwaśna
próchnica nadkładowa
próchnica nasycona
Próchnica, a ściślej jej poziom organiczny jest oznaczany w gleboznawstwie literą O.
W glebach leśnych, w zależności od rozmieszczenia materiału organicznego w profilu glebowym wyróżnia się 3 główne typy morfologiczne próchnicy: mull, moder, mor oraz 2 typy przejściowe: moder-mull i moder-mor.
