Ogrodoterapia to metoda terapii wykorzystująca ogrody w pracy z pacjentami, polega na wykonywaniu w ogrodzie pracy fizycznej związanej z utrzymaniem ogrodu. Terapia ta jest stosowana w przypadku rekonwalescencji po udarach, wypadkach i paraliżach. Pomimo braku uznania jako terapia terapeutyczna jest również stosowana u osób z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnością, a także jako metoda terapeutyczna dla osób wykluczonych społecznie: więźniowie, mniejszości narodowe, młodociani przestępcy, a także, jako metoda uzupełniająca w leczeniu uzależnień.
Terapia ta polega na urządzaniu ogrodów przez osoby po traumach lub osób niepełnosprawnych, które uczestniczą w uprawie i pielęgnowaniu roślin. Wpływa to pozytywnie na ich samopoczucie i proces rehabilitacji. Uczestnicząc w pracach ogrodowych i pozostając w kontakcie z przyrodą stają się pełnoprawnymi, współodpowiedzialnymi członkami wspólnoty opiekującej się ogrodem.
Jest obiecującą metodą leczenia zespołu stresu pourazowego poprzez m.in. hodowanie warzyw i ich wspólne spożywanie, co pozwala poprawić nastrój, zmniejszyć poczucie osamotnienia i zapewnić zdrowszy skład diety.
Ogrodoterapia ma wielostronny wpływ na zdrowie i rozwój:
znacząco łagodzi depresję i lęki, obniża wskaźnik masy ciała, a także zwiększa zadowolenie z życia, jakość życia i poczucie wspólnot],
nadaje poczucie sprawczości i możliwości wpływu na przyrodę,
pobudza zmysły i procesy poznawcze,
wspomaga rozwój emocjonalno-społeczny,
poprawia koordynację wzrokowo-ruchową oraz sprawność manualną,
usprawnia komunikację i rozwój mowy,
wspiera w optymalnym wykorzystaniu potencjału rozwojowego,
wspiera dzieci w osiąganiu niezależności,
przeciwdziała pogłębianiu zaburzeń w rozwoju psychoruchowym osób z głębszą niepełnosprawnością ruchową.
W Polsce terapia ta nie jest oficjalnie uznaną przez ośrodki medyczne formą terapii i rehabilitacji, chociaż zajęcia ogrodnicze włączane są do programów ośrodków dysponujących zapleczem ogrodniczym, takich jak szkoły, przedszkola, domy opieki społecznej, szpitale psychiatryczne, ośrodki odwykowe, warsztaty terapii zajęciowej. Ostatnio jest popularyzowana szczególnie w nauczaniu przedszkolnym, także u dzieci z autyzmem i niepełnosprawnych ruchowo i/lub umysłowo. Programy terapii ogrodniczej są zróżnicowane i zależą od dostępnego zaplecza ogrodniczego, a przede wszystkim potrzeb i możliwości klientów. Programy te można podzielić na trzy grupy:
zawodowe – podnoszące kwalifikacje zawodowe uczestników, zwiększające ich możliwości zdobycia zatrudnienia,
terapeutyczne – skoncentrowane na leczeniu chorób psychicznych i fizycznych oraz urazów powypadkowych,
społeczne – poprawiające umiejętności komunikacyjne uczestników, nawiązywanie kontaktów, umożliwiające włączanie do społeczności.
