Jałowiec pospolity – gatunek zawsze zielonego krzewu, rzadko niskiego drzewa, należący do rodziny cyprysowatych. Występuje na półkuli północnej od obszaru okołobiegunowego po góry południowej Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce jest to gatunek rozpowszechniony. Rośnie na bardzo różnych siedliskach – od bagien, poprzez lasy, po murawy, odłogi i tereny skaliste. Jest to też gatunek bardzo zmienny – euroazjatycka odmiana typowa osiąga do kilkunastu metrów wysokości, podczas gdy pozostałe odmiany płożą się lub podnoszą, osiągając niewielką wysokość. Jałowiec pospolity ma wszechstronne znaczenie użytkowe i odgrywał istotną rolę w kulturze ludzkiej, także jako roślina magiczna. Wykorzystywany jest m.in. jako roślina lecznicza, jadalna, olejkodajna, barwierska. Często uprawiany jest jako krzew ozdobny. W środowisku naturalnym odgrywa istotną rolę biocenotyczną.
Roślina lecznicza:
Jałowiec był ważną rośliną leczniczą w wielu kulturach, na ziemiach polskich należał do roślin stosowanych często w ziołolecznictwie. Leki z jałowca można przyrządzać na wiele sposobów: jako napary, wyciągi wodne i nalewki, syropy, wino i piwo jałowcowe czy nawet powidła. Pąki jałowca wykorzystywane są także w gemmoterapii.
Surowiec zielarski i preparaty z jałowcem:
Szyszkojagody w piśmiennictwie zielarskim zwykle określane mianem owoców lub jagód. Wykorzystuje się także olejek jałowcowy. Surowce te wchodzą w skład preparatów jednoskładnikowych, oraz mieszanek ziołowych. Olejek w preparatach stosowanych do wcierań kojących zwykle stosuje się w mieszankach z olejkiem lawendowym i rozmarynowym. Ze względu na silne działanie, często w lecznictwie wykorzystuje się ekstrakt jałowcowy, zawierający różne składniki surowca, ale z niewielką ilością olejku odparowującego podczas zagęszczania takiego wyciągu. W lecznictwie wykorzystywano poza tym pędy i drewno jałowca, żywicę, destylaty z drewna i korzeni.
Działanie:
Olejek jałowcowy ma działanie grzybobójcze i antybakteryjne, jednak nie działa znacząco na: pałeczkę ropy błękitnej, Candida albicans, gronkowca złocistego i pałeczkę okrężnicy. Zalecane jest stosowanie jałowca po leczeniu antybiotykiem zakażeń dróg moczowych, co zapobiega nawrotom zakażeń i niszczy pozostałe bakterie, odporne na antybiotyki. Wskazany jest zwłaszcza przy antybiotykoopornych zakażeniach.Flawonoidy, a w mniejszym stopniu olejek eteryczny z zawartym w nim terpinenolem, działać mają także moczopędnie. Uważa się, że działanie spazmolityczne jest wynikiem drażniącego działania olejku, powodującego też w efekcie przekrwienie miąższu nerek. W efekcie stosuje się jałowiec przy dolegliwościach wiążących się z zatrzymywaniem wody i jonów sodu przy niedomaganiu nerek. Wyciągom z szyszkojagód przypisuje się także zwiększanie wydzielania żółci i soku żołądkowego. Pobudzać też mają perystaltykę, wydzielanie potu i rozszerzać naczynia włosowate skóry powodując jej zaczerwienienie. Z powodu zawartości w olejku pinenu i innych terpenów działa on także drażniąco na skórę. Olejek jałowcowy wchodzi w skład maści rozgrzewających stosowanych w bólach reumatycznych i przy nerwobólach.
