Dziewanna wielkokwiatowa – gatunek rośliny z rodziny trędownikowatych. Roślina dwuletnia, hemikryptofit. W pierwszym roku wytwarza jedynie rozetę liści przyziemnych, w drugim natomiast łodygę z liśćmi, kwiatami i owocami. Występuje w południowej i środkowej Europie oraz w Turcji i części Kaukazu. W Polsce jest dość pospolity.
Wzniesiona, prosta, o wysokości do 2 m, pokryta żółtawym kutnerem. Liście odziomkowe mają ogonki przeważnie dwukrotnie dłuższe od blaszki, są grubo karbowane lub wrębne i mają klinowatą lub zaokrągloną nasadę. Dolne liście łodygowe są eliptyczne lub odwrotnie jajowate, słabo karbowane. Środkowe i górne są szerokosercowate i krótko zbiegające po łodydze.
Wszystkie części tej rośliny mają własność rozmiękczającą, łagodzącą i ból uśmierzającą. Liście i kwiaty pogniecione używają się do okładania członków stłuczonych i obrzękłości ze zsiadłą krwią połączonej. Kwiaty nalane gorzałką dają dobry balsam na rany; w nalaniu jak herbata używają się na kaszel i chrypkę; w biegunkach i dysenteryach jako środek łagodnie drażniący, rozpuszczający i poty poruszający.
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski
Kwiat dziewanny syn. korona dziewanny . Równocennego surowca dostarczają trzy gatunki: dziewanna wielkokwiatowa, drobnokwiatowa oraz kutnerowata. Kwiaty barwy od jasnożółtej do brunatnej i średnicy od 20 do 30mm. Istotnymi składnikami surowca są śluzy, ponadto saponiny m.in. werbaskosaponina, irydoidy: aukubina, flawonoidy, barwniki karotenowe: ß–karoten, ß–krocetyna i ksantofile, ślady olejku lotnego i kwasu jabłkowego oraz do 6% soli mineralnych. Spośród składników obojętnych zwraca uwagę znaczna zawartość sacharozy i innych cukrów.
Działanie
Wodne wyciągi surowca mają zastosowanie głównie wykrztuśne, oraz osłaniające. Działają również przeciwzapalnie na błony śluzowe jamy ustnej, gardła, oskrzeli, przełyku, żołądka i jelit, a także dróg moczowych łącznie z pęcherzem. Doustnie podawane wyciągi z dziewanny mają nieznaczne działanie moczopędne i napotne. Stosowane zewnętrznie na skórę kwiaty działają odmiękczająco, gojąco i przeciwzapalnie. Stwierdzono działanie surowca przeciw wirusom grypy A2 i B.
Uprawiana jako roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty. Strefy mrozoodporności 5-10, źle toleruje mokre zimy. Wymaga słonecznego lub nieco tylko zacienionego stanowiska i przepuszczalnych gleb. Rozmnaża się przez nasiona wysiewane wiosną lub późnym latem. Można też późną jesienią dzielić rozrośnięte kępy.
